Facebook Twitter Instagram YouTube LinkedIn
    Yapı Tasarım Akademisi
    • Ana Sayfa
    • Yazılar
      1. Deprem Mühendisliği
      2. Yapısal Tasarım
      3. Yapı
      4. Yapı Statiği
      Featured
      Rönesans Rezidans
      Deprem Mühendisliği

      Rönesans Rezidans Neden Yıkıldı?

      Şubat 27, 20230Updated:Şubat 27, 20231 Min Read244 Views
      Recent
      Rönesans Rezidans

      Rönesans Rezidans Neden Yıkıldı?

      Şubat 27, 2023
      TBDY 2018 Kursu

      TBDY 2018 Udemy Kursu -Bölüm 1

      Temmuz 3, 2022
      süneklik

      Süneklik Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

      Nisan 17, 2022
    • Podcast
    • Kurslar
    • Forum
    Instagram YouTube Twitter LinkedIn Facebook
    Yapı Tasarım Akademisi
    Home » Blog » deprem » Depremin yıkıcı etkisi nereden gelir?
    Deprem Mühendisliği

    Depremin yıkıcı etkisi nereden gelir?

    544 ViewsAralık 26, 2021Yorum yapılmamış4 Mins Read
    deprem yikilan bina
    Share
    Facebook Twitter LinkedIn Email Telegram WhatsApp

    Bu yazıda sizlere deprem parametrelerinden hangilerinin yapılar üzerinde yıkıcı etkileri olduğunu anlatıcam. Bunu yaparken de gerekli yerlerde biraz daha fazla detaya giricem.

    Deprem Merkez Üssüne Olan Uzaklık

    Epicenter
    AnsateSam Hocevar (original author; this is a derivative work)User:TFerenczy create SVG version; cs translationUser:NikNaks es translationUser:Lies Van Rompaey nl translationUser: Rostik252004 ru translationUser:Ата uk translation, CC BY-SA 1.0, via Wikimedia Commons [1]

    İlk önemli parametre depreme maruz kalan yapının depremin oluştuğu noktaya olan uzaklığı. Bu depremin merkez üssü diye bahsettiğim noktaya hypocenter veya focus deniyor. Bu noktanın yer yüzündeki karşılığı ise epicenter. Hypocenter’da meydana gelen bir kırılma sonucu deprem dalgaları bu noktadan etrafa yayılmaya başlar ve uzaklaştıkça, yanı zeminde mesafe kat ettikçe sönümlenmeye maruz kalır. Bunun sonucu olarak da etkisini yitirir. Bu olguyu deprem yönetmelikleri dikkate alarak tasarım spektrumları ve ivmeleri belirler. Literatürde ise bu olguya Attenuation Relation deniyor. Aşağıdaki görselden ise tipik bir grafiğinin nasıl gözüktüğünü görebilirsiniz. Attenuation Relation hakkında detayli bilgi için [2]’deki makaleyi okuyabilirsiniz. 

    Attenuation Relation
    Source: USGS, Public Domain

    Ayrıca faya yakın bölgelerde (< 15 km) yer hareketinin hızı ve süneklik talebi bir hayli artıyor. Bunun sonucu olarak da faya yakın bölgelerde bulunan yapılarda uzak bölgelerde olan yapılara göre çok daha fazla hasar meydana geliyor. Buna yakın fay etkisi deniyor. Daha detaylı bilgi için [3]’deki makaleyi okuyabilirsiniz. 

    Depremin Süresi

    Depremin süresi de yapılarda meydana getirdiği hasarlar için belirleyici bir parametre. Depremin süresi arttıkça yapıda meydana gelecek olan plastik deformasyon sayısı ve miktari da artmaya devam edicek. Bu yüzden kısa bir depreme dayanan yapı belki depremin biraz daha uzaması durumda göçebilir.

    Yer Hareketinin İvmesi

    Yer hareketinin yapıda meydana getirdiği ivme arttıkca yapıda meydana gelen kuvvetler de artar. Buraya kadar oldukça bariz ancak maksimum ivmelerin kaç kere tekrar ettiği de önemli bir parametre. Yani iki farklı deprem düşünelim. A depreminin maks. ivme değeri 0.8g olsun, B depreminin ise 0.5g. A depremindeki maks ivme değeri deprem boyunca sadece bir kere tekrar ediyor olsun ve maks. ivme değerinden sonraki en büyük ivme değeri ise 0.2 g olsun. B depreminde ise 0.5g ivmesi deprem boyunca 4-5 kere tekrar ediyor olsun ve 0.5g’den sonra en büyük ivme tekrarları olarak 0.4g civarı ivmeler de olsun. Bizim tasarladığımız yapı sadece tek bir 0.8g ivmesine maruz kalıp depremi göçme yaşamadan atlatabilir ancak aynı yapı defalarca tekrar eden 0.4-0.5g’lik ivmelere maruz kalınca çok daha fazla plastik deformasyon yapması gerekeceği için göçebilir. Yani depremin maks. ivmesi kadar bu maks. ivmelerin kaç kere tekrar ettiği de önemli bir parametre. Bu dediğimi ölçmek için kullanılan parametreler ise: 1) Arias Intensity, 2) RMS Acceleration

    Fourier Spectrum

    Yer Hareketinin Frekans İçeriği

    Deprem yer hareketi bir çok farklı frekanstaki dalganın birleşiminden meydana geliyor gibi düşünebiliriz. Bu dalgaların frekansı ile bizim yapımızın doğal titreşim frekansları birbirini etkiliyor. Yani deprem yer hareketi bizim yapımızın frekansına eşit veya yakın güçlü dalgalar içeriyorsa bu yer hareketi bizim yapımızda daha fazla hasara neden olur.  

    Fourier Spectrum

    Zemin Büyütmesi

    Önceden yazdığım bir yazıda bu konudan detaylıca bahsettim. Kısaca burada özetleyecek olursam da; yukarıda bahsettiğim deprem yer hareketinin farklı frekanslardaki dalgaları yapımızın bulunduğu zeminden yer yüzüne doğru ilerlerken zemin tarafından güçlendirilir. Ve bu güçlendirilen dalgalar da yine bizim yapımızın doğal titreşim periyoduna eşit veya yakın ise bizim yapımız bu güçlendirmeden çok daha fazla etkilenir. Daha detaylı bilgi için attığım yazıyı okuyabilirsiniz. Yukarıdaki görselde mavi olan zeminin derinliklerindeki ivme değerleri iken, siyah olan ise zeminde ilerlemesi sonucu meydana gelen ivme değerleri. 

    Zeminde İlerleme Hızı

    Deprem dalgalarının zeminde ilerleme hızı da yapımızda meydana gelecek hasarları etkiliyor. Deprem dalgaları sert zeminlerde daha hızlı ilerlerken yumuşak zeminlerde daha yavaş ilerler. Ayrıca deprem dalgaları aşağıdaki görsele benzer bir şekilde yumuşak zemin tabakalarında sıkışabilir. Yumuşak zeminlerde daha yavaş ilerlemesi sonucu yapımız da yumuşak bir zeminin üzerinde bulunuyorsa bu deprem dalgalarına daha uzun süre maruz kalacak ve yapıda meydana gelen hasarlar da artacak.

    Belli Bir Bölgede Sıkışan Deprem Dalgaları

    Havza Etkisi

    Deprem dalgaları bazı durumlarda da belli bir bölgeye yoğunlaşır veya belli bir bölgeden çıkmayı hızlı bir şekilde başaramaz. Bu etkilerden birisi de Basin Effect denilen havza etkisidir. Yukarıdaki görselde etrafı kayalık zemin ile çevrili yumuşak bir zemin olduğunu düşünün. Kayalık zeminden yumuşak zemine geçen deprem dalgaları kırılarak havzanın ortasındaki bölgeye yoğunlaşma sağlar. Ayrıca bu deprem dalgaları yüzeyden ve kayalık zemin yüzeyinden sekerek yumuşak zeminde sıkışır. Bu sıkışma sonucu da yer hareketinin parametrelerinde (genlik ve frekans gibi) değişimler meydana gelir. Ayrıca bu bölgede sıkıştığı için deprem süresinden daha fazla bir süre buradaki yapıları sarsmaya devam eder. Sonuç olarak da bu tarz bölgelerdeki yapılarda çok daha fazla hasara ve yıkıma yol açar. 

    Sormak istediğiniz sorular varsa bunları yorumlarda sorabilirsiniz.

    Hatırlatma: Yazılan makalelerden haberdar olmak istiyorsanız, sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.

    Kaynaklar

    • [1] https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Epicenter_Diagram.svg
    • [2] https://earthquake.usgs.gov/cfusion/external_grants/reports/05HQGR0031.pdf
    • [3] https://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/2649.pdf

    Yazıyı Oylamak İçin Tıklayın!
    [Total: 1 Average: 5]

    deprem deprem neden yıkar deprem neden yıkıcıdır deprem yer hareketi depremin yıkıcılığı havza etkisi
    Share. Facebook Twitter LinkedIn Email Telegram WhatsApp

    Related Posts

    Yumuşak Kat

    Yumuşak Kat Nedir?

    Aralık 24, 2021
    Kısa Kolon

    Kısa Kolon Nedir?

    Aralık 19, 2021
    Rijit Yapı

    Rijit Yapılar Neden Daha Fazla İvmeye Maruz Kalır?

    Aralık 18, 2021

    Leave A Reply Cancel Reply

    This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.

    En Yeni Yazılar
    Rönesans Rezidans

    Rönesans Rezidans Neden Yıkıldı?

    Şubat 27, 2023
    TBDY 2018 Kursu

    TBDY 2018 Udemy Kursu -Bölüm 1

    Temmuz 3, 2022
    süneklik

    Süneklik Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

    Nisan 17, 2022
    soğuk derz

    Soğuk Derz Nedir? Soğuk Derz Hakkında Bilinen Önemli Yanlış Nedir?

    Nisan 16, 2022
    Strut and tie

    Kafes Kiriş Analojisi Nedir?

    Ocak 8, 2022
    Kategoriler
    • Deprem Mühendisliği
    • Featured
    • Gökdelen
    • Kısa Bilgiler
    • Köprü
    • Kurslar
    • Seminer
    • Videolar
    • Yapı
    • Yapı Statiği
    • Yapısal Tasarım
    • Yazılar
    Arşivler
    • Şubat 2023
    • Temmuz 2022
    • Nisan 2022
    • Ocak 2022
    • Aralık 2021
    • Kasım 2021
    • Eylül 2021
    • Haziran 2021
    • Mayıs 2021
    • Nisan 2021
    Yapı Tasarım Akademisi
    Instagram LinkedIn Twitter YouTube Facebook
    • Hakkımda
    • İletişim
    • Kullanım Koşulları
    • Gizlilik Politikası
    • Çerez Politikası
    Copyright © 2021-2023 Yapı Tasarım Akademisi - Tüm hakları saklıdır.

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.

    Çerez Politikası
    Sizlere daha iyi bir deneyim sunmak için sitemizde çerez kullanmaktayız. Sitemizi kullanmak için bunları kabul etmeniz gerekiyor. "Detaylı Bilgi" tuşuna basarak çerez ve gizlilik politikalarımız hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.
    Kabul Et Detaylı Bilgi
    Manage consent

    Privacy Overview

    This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
    Necessary
    Always Enabled
    Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
    CookieDurationDescription
    cookielawinfo-checkbox-analytics11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
    cookielawinfo-checkbox-functional11 monthsThe cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
    cookielawinfo-checkbox-necessary11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
    cookielawinfo-checkbox-others11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
    cookielawinfo-checkbox-performance11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
    viewed_cookie_policy11 monthsThe cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
    Functional
    Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
    Performance
    Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
    Analytics
    Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
    Advertisement
    Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
    Others
    Other uncategorized cookies are those that are being analyzed and have not been classified into a category as yet.
    SAVE & ACCEPT