Facebook Twitter Instagram YouTube LinkedIn
    Yapı Tasarım Akademisi
    • Ana Sayfa
    • Yazılar
      1. Deprem Mühendisliği
      2. Yapısal Tasarım
      3. Yapı
      4. Yapı Statiği
      Featured
      Rönesans Rezidans
      Deprem Mühendisliği

      Rönesans Rezidans Neden Yıkıldı?

      Şubat 27, 20230Updated:Şubat 27, 20231 Min Read244 Views
      Recent
      Rönesans Rezidans

      Rönesans Rezidans Neden Yıkıldı?

      Şubat 27, 2023
      TBDY 2018 Kursu

      TBDY 2018 Udemy Kursu -Bölüm 1

      Temmuz 3, 2022
      süneklik

      Süneklik Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

      Nisan 17, 2022
    • Podcast
    • Kurslar
    • Forum
    Instagram YouTube Twitter LinkedIn Facebook
    Yapı Tasarım Akademisi
    Home » Blog » çerçeve sistemler » Çerçeve Sistemlerin Deprem Tasarımı ve R Katsayısı Seçimi
    Deprem Mühendisliği

    Çerçeve Sistemlerin Deprem Tasarımı ve R Katsayısı Seçimi

    2K ViewsNisan 25, 2021Yorum yapılmamış5 Mins Read
    Çerçeve Sistem
    Share
    Facebook Twitter LinkedIn Email Telegram WhatsApp

    Bu yazıda Türkiye’de tasarlandığı şekliyle çerçeve sistemlerin niye iyi sonuçlar vermeyeceğini yazıcam. Türkiye’de bilindiği üzere standart yapı tasarımında en çok kullanılan taşıyıcı sistem tipi betonarme çerçeve sistemler. Bu sistemleri kullanarak iyi tasarım ve işçilik ile depreme dayanıklı yapı tasarımı yapmak mümkün. Ancak Türkiye’de yapılan tasarımsal yanlışlar ve kötü işçilik sonucu bu sistemler Türkiye’de pek de başarılı sonuçlar vermiyor.

    R – Taşıyıcı Sistem Davranış Katsayısı

    Deprem mühendisliğinde de TBDY’de de süneklik için iki ayrı ifade bulunur. Bunlar süneklik talebi ve kapasitesidir. Süneklik talebini depremin yapıdan talep ettiği süneklik olarak açıklayabiliriz. Süneklik kapasitesi ise yapıda varolan sünekliktir. Bir yapı depreme karşı tasarlanırken süneklik kapasitesi > süneklik talebi olmalıdır.

    TBDY’de süneklik düzeyi yüksek betonarme çerçeveler için R katsayısının 8 seçilebileceği belirtilmiş. Öncelikle bu değer seçebileceğiniz en yüksek değerdir, mutlaka seçmeniz gereken bir deger değil. Mühendis yapısını tasarlarken yönetmeliğin kölesi olamaz. Yapılan tasarım mühendisin tasarımıdır ancak yapılan bu tasarım da yönetmeliğin belirttiği minimum şartlara uymak zorundadır.

    R’nin Seçiminde Düşünülmesi Gereken Faktörler

    Biraz da olsa mekanik ve teknik bilgisi olan mühendisin R’yi 8 (veya alabileceği en yüksek değer) almanın her durumda o kadar da mantıklı olmadığını bilmesi gerekir. R = 8 demek yapının oldukça yüksek süneklik kapasitesine sahip olması demektir. Diyeceksiniz ki yukarıda yönetmelik bu sistemlerin bu kapasiteye sahip olduğunu söylüyor. Maalesef Türkiye kendi yönetmeliğini yazacak bilgi birikimine sahip değil. Bu nedenle de yabancı yönetmelikleri Türkçe’ye çevirerek bunları kullanıyor Türkiye. Burada da sorun yabancı yönetmelikler Türkiye’yi ve şartlarını düşünerek yazılmadı. Kendi şartlarını düşünerek bu yönetmelikleri yazdılar. Geçmişte de bu tarz yönetmeliğini başka yönetmelikten alan ülkelerin yaptığı hatalardan birisi yönetmelikleri yerelleştirmemek. Türkiye şartlarında betonarme çerçevelerin bu kadar yüksek süneklik kapasitesine sahip olması çok zor bir ihtimal. Bu süneklik için mühendisin yapıyı, özellikle de çerçeve birleşimlerini çok iyi tasarlaması gerekiyor. İyi tasarlanmayan çerçeve birleşimleri o çerçevenin süneklik kapasitesini ciddi oranda düşürebilir.

    Tasarımda Yapılabilecek Hatalar

    Resmi incelerseniz üç farklı köşe donatı detayi verilmiş. Aynı çizgi üzerindeki noktalar aynı donatı detayına ait. Aynı çizgi üzerindeki farklı noktaların farkı ise donatı oranı. Farklı donatı oranlarının bile çerçevenin gerçek taşıma kapasitesine etkisini görebilirsiniz. Asıl önemli olan ise donatı detayının türü. Mühendislerin bunları iyi bilip, düzgün bir şekilde projelendirmesi gerekiyor ki tasarlanan çerçeveler gerçekten istenen süneklik düzeyine erişsin. Ki bu bahsettiklerim de sadece iki ufak detay. Dikkat edilmesi gereken birçok nokta daha var.

    İşçilik Hataları

    Mühendisin TBDY’deki şartlara uyduğunu ve bu şartların da yeterli sünekliği sağladığını kabul ederek başka bir sorunlu noktaya değineyim, o da işçilik. Mühendis projeyi gerçekten iyi tasarlanmış olsa dahi bu detaylar şantiyede projelendirildiği gibi inşa edilmezse yine ciddi süneklik kayıplarına yol açar bu hatalar. Sadece donatı kancalarının 135 derece yerine 90 derece bağlanması dahi çok ciddi süneklik kaybına yol açıyor kesitlerde. Etriyelerin sadece 90 derece bağlandığı tonla şantiye duydum.

    Yapıda Kabul Edilen Hasar

    Yukarıda bahsettiğim sorunların hiçbirisinin olmadığını varsaydığımızda dahi yapıda çok ciddi oranda bir hasar kabul etmiş oluyoruz R’yi 8 alarak. R = 8 demek çok çok büyük bir ihtimalle bu yapı tasarim depreminden sonra yıkılmasa dahi kullanılamayacak demek. Maliyeti düşürmek için R katsayısı Türkiye’de bu kadar yüksek kullanılıyor ama kimse ciddi bir deprem olursa bunun yaratacağı maliyeti düşünmüyor. Müteahhitler ve mühendisler sadece yapacakları imalatın maliyetini düşünüyor. Bu yapılara harcanan para milli servet. Bu yapıların depremden sonra tekrar inşa edilmesi gerektiği zaman bunun bedelini Türkiye ödeyecek. Kaldı ki yapıların maliyeti sadece kaba inşaattan oluşmuyor. Bu yapıların iç tasarımlarına ve mobilyalara harcanan paralar da olası bir depremde buharlaşacak.

    Dolgu Duvarlar

    Dolgu duvarların Türkiye’de tasarlandığı şekliyle yol açtığı sorunlardan başka bir makalemde bahsetmiştim. Bu dolgu duvarlar yukarıdaki tasarım prebsibi ile de uyuşmuyorlar. Siz R’yi 8 alarak oldukça sünek bir tasarım yapmayı hedefliyorsunuz ancak bunların hareket etmesini engelleyecek dolgu duvarlar ile dolduruyorsunuz bu çerçeveleri. Burada bir saçmalık yok mu? Ben diyorum ki sünek çerçeve tasarlayacağım ve R’yi 8 alıp çerçevelerimin dayanımlarını düşürüyorum. Bunu da çerçevelerimin depremde gerekli plastik şekil değişimlerini yapabilecek olmasına dayanarak yapıyorum. Diyorum ki tasarladığım bu çerçeveler deprem sırasında plastik deplasman yaparak depremin enerjisini yok etmeme (energy dissipation) yardim edecek ama aslında çerçevelerim hareket edemiyor. Bunun sonucu da plastik deformasyon yaparak deprem enerjisini yok etmeme yardımcı olamıyor.

    Mühendis sünek tasarım yapıyorsa yaptığı bu tasarımın calıştığından emin olması gerekiyor. Çerçevelerin deprem sırasında yapacağı şekil değiştirmeleri hesaplanıp, dolgu duvarlar ile arasında minimum bu kadar mesafe bırakılması gerekiyor. Mühendis bunu yapmazsa aslında sünek tasarım yapmış da pek olmuyor. Burada Türkiye’de süneklik tanımı hakkında kullanılan yanlış bir terim var. Sünekliği enerji “sönümleme” kapasitesi olarak tarif ediyor mühendisler ancak bu doğru değil. Süneklik ile deprem enerjisi “sönümlenmiyor” yok ediliyor/yutuluyor. İngilizce’de plastik deformasyon sonucu tüketilen enerji “energy dissipation” olarak tanımlanır, sönümlemek ise “damping” olarak. Yani ikisi farklı terimler ve mekanizmalar. Süneklik bir elemanın, malzemenin, yapının vs ciddi bir kapasite kaybı olmadan plastik şekil değişimi yapabilmesine denir. Bu plastik şekil değişimleri sonucu da enerjiyi yutar.

    Çözüm

    Çözüm ise aslında oldukça basit ama Türkiye’de pek sevilmeyen elemanlar olan perde duvarlar. Nedeni de tabi ki maliyetli oluşları. Perde duvarlar çerçeveye nazaran çok daha rijit ve yapılan tasarım veya işçilik hatalarını belli oranda kaldırabilecek elemanlardır. Türkiye’de tünel kalıp sistemlerin depremlerde başarılı sonuçlar verdiği yazılır veya söylenir. Bu sistemlerin de Türkiye’de başarılı olmasının nedeni perde duvarlar ile aynı. Başka bir makalemde Şili ve Türkiye’de meydana gelmiş iki depremi ve kayıp/hasar sayılarını karşılaştırmıştım. Şili’nin başarılı olmasının tek nedeni yönetmeliğinin dayattığı perde duvar zorunluluğuydu. Yoksa Şili cok da iyi mühendislere sahip bir ülke değil.

    Hatırlatma: Yazılan makalelerden haberdar olmak istiyorsanız, sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.

    Yazıyı Oylamak İçin Tıklayın!
    [Total: 7 Average: 4.1]

    çerçeve sistemler deprem deprem mühendisligi deprem tasarımı deprem yükü azaltma katsayısı R katsayısı taşıyıcı sistem taşıyıcı sistem davranış katsayısı taşıyıcı sistem tasarımı TBDY Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği yapı mühendisliği yapısal analiz yapısal tasarım
    Share. Facebook Twitter LinkedIn Email Telegram WhatsApp

    Related Posts

    TBDY 2018 Kursu

    TBDY 2018 Udemy Kursu -Bölüm 1

    Temmuz 3, 2022
    süneklik

    Süneklik Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

    Nisan 17, 2022
    soğuk derz

    Soğuk Derz Nedir? Soğuk Derz Hakkında Bilinen Önemli Yanlış Nedir?

    Nisan 16, 2022

    Leave A Reply Cancel Reply

    This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.

    En Yeni Yazılar
    Rönesans Rezidans

    Rönesans Rezidans Neden Yıkıldı?

    Şubat 27, 2023
    TBDY 2018 Kursu

    TBDY 2018 Udemy Kursu -Bölüm 1

    Temmuz 3, 2022
    süneklik

    Süneklik Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

    Nisan 17, 2022
    soğuk derz

    Soğuk Derz Nedir? Soğuk Derz Hakkında Bilinen Önemli Yanlış Nedir?

    Nisan 16, 2022
    Strut and tie

    Kafes Kiriş Analojisi Nedir?

    Ocak 8, 2022
    Kategoriler
    • Deprem Mühendisliği
    • Featured
    • Gökdelen
    • Kısa Bilgiler
    • Köprü
    • Kurslar
    • Seminer
    • Videolar
    • Yapı
    • Yapı Statiği
    • Yapısal Tasarım
    • Yazılar
    Arşivler
    • Şubat 2023
    • Temmuz 2022
    • Nisan 2022
    • Ocak 2022
    • Aralık 2021
    • Kasım 2021
    • Eylül 2021
    • Haziran 2021
    • Mayıs 2021
    • Nisan 2021
    Yapı Tasarım Akademisi
    Instagram LinkedIn Twitter YouTube Facebook
    • Hakkımda
    • İletişim
    • Kullanım Koşulları
    • Gizlilik Politikası
    • Çerez Politikası
    Copyright © 2021-2023 Yapı Tasarım Akademisi - Tüm hakları saklıdır.

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.

    Çerez Politikası
    Sizlere daha iyi bir deneyim sunmak için sitemizde çerez kullanmaktayız. Sitemizi kullanmak için bunları kabul etmeniz gerekiyor. "Detaylı Bilgi" tuşuna basarak çerez ve gizlilik politikalarımız hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz.
    Kabul Et Detaylı Bilgi
    Manage consent

    Privacy Overview

    This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
    Necessary
    Always Enabled
    Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
    CookieDurationDescription
    cookielawinfo-checkbox-analytics11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
    cookielawinfo-checkbox-functional11 monthsThe cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
    cookielawinfo-checkbox-necessary11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
    cookielawinfo-checkbox-others11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
    cookielawinfo-checkbox-performance11 monthsThis cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
    viewed_cookie_policy11 monthsThe cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
    Functional
    Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
    Performance
    Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
    Analytics
    Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
    Advertisement
    Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
    Others
    Other uncategorized cookies are those that are being analyzed and have not been classified into a category as yet.
    SAVE & ACCEPT