Bu yapı hakkında yazma nedenim New York’ta bir trend haline gelen super slender yani süper ince gökdelenler. Bu gökdelenler bulundukları caddeyi dünyanın en pahalı emlak fiyatları sahibi yaptı. Öncelikle bu yapı yapı mühendisliği açısından niye değerli? Çünkü alışılagelmiş gökdelenlerin slenderness ratio denilen yükseklik/kısa kenar oranı 10:1’i aşarsa bu yapılar slender yani ince olarak tabir ediliyordu. New York’a yapılan bu yapılar ise 24:1 incelik oranina kadar sahipler.
432 Park Avenue’den bahsedecek olursam da gökdelenin toplam boyu 426 metre, incelik oranı ise 15:1. Yapının mimarı Rafael Viñoly, yapısal tasarımını ise WSP üstlenmiş ancak Schlaich Bergermann Partner isimli mühendislik bürosundan akran kontrolu almış, yani peer review. Gökdelenin inşaatı 2015 yılının sonunda tamamlanmış ve toplam olarak 1.25 milyar dolara mal olmuş. Yapı ise tamamen konut amaçlı kullanılıyor.
Taşıyıcı Sistem
Yapının taşıyıcı sistemi tube-in-tube diye tabir edilen bir sistem. Bu sistemden Gökdelenlerin Taşıyıcı Sistem Çeşitleri Nelerdir? adindaki makalemde bahsetmistim. Orada yazdiklarimi tekrarlayacak olursam:
“Bu sistemde yapının yanal taşıyıcı sistemini dış cephesi ve çekirdek oluşturuyor. Betonarme veya çelik çerçevelerden oluşuyor bu dış cepheler. Taşıyıcı sistemin dış cephede bulunması hem yapının içinin mimari açıdan özgür olmasını sağlıyor hem de yanal kuvvetlere karşı daha fazla rijitlik sağlıyor. Tube sistemleri bir kutu kesit gibi düşünürsek bu şekli sayesinde daha yüksek burulma rijitliğine sahipler. Ayrıca taşıyıcı sistemin yapının dış cephesinde bulunması aynı çelik profillerdeki gibi faydalı yüksekliğin daha iyi kullanılmasına yarıyor. Bu sayede de bu tarz sistemler yanal kuvvetlere karşı daha efektif çözümler olabiliyor. Yani tube-in-tube sistemi kısaca içerdeki çekirdek ile dış cephedeki taşıyıcı sistemin döşemeler aracılığı ile birlikte çalıştırılması fikrinden geliyor.”
Outrigger
Yapının belli katlarında outrigger kullanılmış, aşağıdaki resimden rüzgar açıklıklarına bakarsanız outriggerlar da onların hemen üzerine yerleştirilmiş. Yapıda toplam beş outrigger ve rüzgar açıklığı bulunuyor. Bu outrigger denen sistem ise çekirdek ile yapının dış cephesinde bulunan kolonları birbirine bağlamaya yarıyor. Bu sayede yanal kuvvet etkisi altında sadece çekirdek değil dış cephede bulunan kolonlar da kuvvete karşı koyuyor. Yapıya yanal yük etkidiği zaman çekirdek deformasyon yapmak isteyecek ve outrigger ile çekirdeğe bağlanan kolonlarda çekme ve basınç yükleri meydana gelecek. Bu sayede de çekirdeğin deplasman yapmasını önlemeye calışmışlar.
Rüzgar Mühendisliği
Outriggerların hemen altında ise iki kat yüksekliğinde açıklıklar bulunuyor. Bu açıklıkların amacı ise yapıya gelen rüzgar yüklerini düşürmek ve vortex shedding denilen sorunu önlemek. Vortex shedding ise:
‘Vortex shedding de esen rüzgarın yapının arka sağ ve sol köşelerinde dönüşümlü olarak girdap oluşturmasına deniyor. Bu oluşan dönüşümlü girdaplar yüzünden de yapı rüzgarın estiği yöne dik yönde salınımlar yapmaya başlıyor.”
Yapının üst katlarında ise yine rüzgarın neden olduğu salınımları azaltmak amacı ile döşeme kalınlıkları artırılmış. Bu sayede de yapının kütlesi artırılarak doğal frekansı rüzgar yükünün frekansından uzaklaştırılarak rüzgarın yapı üzerindeki etkisi azaltılmış. Kütle artışı aynı zamanda yapının sönümleme kapasitesini de biraz artırıyor. Bu da rüzgarın etkilerini azaltmaya yarıyor.
Tuned Mass Damper
Yine rüzgar etkilerini azaltmak için yapıya Tuned Mass Damper (TMD) eklenmiş. TMD de yapının belli bir frekansta yaptığı salınım sırasında faz dışı (out of phase) salınım yaparak yapının salınımlarını azaltmaya/sönümlemeye yarar. Genelde de TMD’lerin doğal frenkansı yapının doğal frekansına yakın veya eşit ayarlanır.
Yapıya eklenen TMD’nin ağırlığı toplam 1200 tonmus. Bu büyüklükte bir TMD’yi daha önce hiç tasarlamamış bir yapı için RWDI, ki bu firma rüzgar mühendisliği konusunda dünya çapında en bilindik ve iyi firmadır. Bu yapının bu kadar büyük bir TMD’ye ihtiyaç duymasının nedeni tabi ki inceliği. 5:1 incelik oranına sahip gökdelenler bile rüzgardan oldukça etkilenirken 15:1 incelik oranına sahip bir yapı için rüzgar kuvvetleri çok büyük bir sorun oluşturur. Zaten bu yüzden de daire satılırken satın alan kişi bu tarz sorunları kabul ederek alıyor, bunu kontratta kabul ediyor.
Daire Tasarımı ve Fiyatları
Yapıdaki daire fiyatlarından da bahsedecek olursam yapının en tepesindeki penthouse fiyatı 90 milyon dolar. Bahsettiğim dairenin iç tasarımcısı ile yapılan videoyu bulabilirsiniz youtube’ta, ilgileniyorsanız izlersiniz. Dairenin müthiş bir manzarasi ve dizaynı var.
Hatırlatma: Yazılan makalelerden haberdar olmak istiyorsanız, sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.
